Αυτοεκπληρούμενη προφητεία

Οι σκέψεις διαμορφώνουν συμπεριφορές

Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι το φαινόμενο όπου μια αρχική προσδοκία θετική ή αρνητική διαμορφώνει τη συμπεριφορά μας και το περιβάλλον γύρω μας, έτσι ώστε στο τέλος να επαληθευτεί. Είναι ο ασυνείδητος τρόπος που σαμποτάρουμε τον εαυτό μας. Ξεκινάει με μια σκέψη, έναν φόβο ή μια πεποίθηση που μοιάζει αθώα, αλλά σταδιακά διαμορφώνει τον τρόπο που συμπεριφερόμαστε. Η στάση μας επηρεάζει την άλλη πλευρά, η σχέση αλλάζει ρυθμό και, πριν το καταλάβουμε, επιβεβαιώνουμε τον αρχικό μας φόβο. Δεν έτυχε· εμείς άθελά μας το κατευθύναμε.

Αν κάποιος νιώθει ότι δεν είναι αρκετά καλός, συμπεριφέρεται συγκρατημένα, δεν ζητά ευκαιρίες και δείχνει ανασφάλεια. Έτσι καταλήγει να μην πετυχαίνει, όχι επειδή δεν μπορεί, αλλά επειδή η προσδοκία της αποτυχίας γίνεται οδηγός. Προσαρμόζεται η συμπεριφορά στην πεποίθηση. Έπειτα έρχεται η συμπεριφορά του περιβάλλοντος. Οι άλλοι με βλέπουν αδύναμο και επενδύουν λιγότερο σε μένα και έτσι έρχεται η επαλήθευση. Αυτό μπορεί να γίνει και στην δουλειά, στις σχέσεις, ακόμα και στην υγεία. Παράδειγμα, αν περιμένω παρενέργειες από ένα χάπι, μπορεί να τις εμφανίσω χωρίς φαρμακολογική αιτία (Beecher, 1955).

Πώς σπάει ο κύκλος

• Παρατήρηση της αρχικής σκέψης («Τι φοβάμαι ότι θα συμβεί;»)

• Έλεγχος της συμπεριφοράς που προκαλεί («Πώς αντιδρώ εξαιτίας αυτού;»)

• Μικρές εναλλακτικές πράξεις που δεν ευθυγραμμίζονται με τον φόβο

• Ενίσχυση πιο ρεαλιστικών πεποιθήσεων

Η λύση δεν είναι να μην υπάρχει φόβος αλλά να αναγνωρίσω πότε ο φόβος οδηγεί τη συμπεριφορά. Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι ένας χάρτης που δείχνει πώς η εσωτερική μας πραγματικότητα διαμορφώνει την εξωτερική. Κι αν την καταλάβεις, μπορείς να τη μετατρέψεις από εμπόδιο σε εργαλείο. Με το να αναγνωρίζω τι σκέφτομαι και να εξασκηθώ σταθερά, η αυτοεκπληρούμενη προφητεία μπορεί να πάψει να σαμποτάρει και να γίνει εργαλείο προσωπικής ανάπτυξης.