Μηχανισμοί άμυνας

Δημιουργικοί τρόποι προσαρμογής

Οι μηχανισμοί άμυνας είναι υγιείς και δημιουργικοί τρόποι προσαρμογής που έχει ο καθένας μας προκειμένου να βιώνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα πράγματα. Λέγονται μηχανισμοί άμυνας όταν επιστρατεύονται από τον ψυχισμό μας για να μας προστατέψουν από κάποια απειλή. Μας βοηθούν να επιβιώσουμε και να προσαρμοζόμαστε. Γίνονται προβληματικοί όταν χρησιμοποιούνται τόσο συχνά ώστε να προκαλούν αλλοίωση της πραγματικότητας.

Το ποιούς χρησιμοποιώ έχει να κάνει με την ιδιοσυγκρασία μου, τα γεγονότα, πως έχω μεγαλώσει, ποιούς χρησιμοποιούν οι γονείς μου & τι συνέπειες βίωσα ως παιδί όταν χρησιμοποιούσα κάποιον μηχανισμό. Ο ψυχισμός μας τους διαθέτει όλους.

Χωρίζονται σε πρωτογενείς και δευτερογενείς. Οι πρωτογενείς είναι πιο ανώριμοι, είναι οι πρώτοι που έχουμε στην διάθεσή μας και αφορούν την οριοθέτηση του εαυτού. Οι δευτερογενείς είναι υψηλότερης τάξης, δεν επηρεάζουν όλα τα κομμάτια μας και χρησιμοποιούν ιδιαίτερους μετασχηματισμούς σκέψης. Σε αυτό το άρθρο θα μιλήσουμε για τους 4 πιο συνηθισμένους.

-Απόσυρση: Είναι ο πρώτος μηχανισμός που ως βρέφη μαθαίνουμε. Όταν το βρέφος νιώθει ένταση ή συναισθηματική διέγερση πέφτει για ύπνο. Πολλές φορές αυτό συμβαίνει και στους ενήλικες. Το σκρολάρισμα στο κινητό, η χρήση ουσιών είναι αποφυγή πραγματικότητας. Καταφεύγω σε έναν φανταστικό κόσμο. Συνήθως όσοι χρησιμοποιούν την απόσυρση είναι ευαίσθητοι με αυξημένη ενσυναίσθηση.

-Προβολή: Προέρχεται από την περίοδο που το βρέφος δεν μπορεί να ξεχωρίσει τον εαυτό από τον μη εαυτό. Κάτι που συμβαίνει μέσα μου, με ενδογενή προέλευση το προβάλλω έξω από εμένα, στον άλλον. Στην ήπια μορφή της η προβολή είναι η βάση για την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης, να μπαίνω όπως λέμε στα παπούτσια του άλλου. Αν την χρησιμοποιώ πολύ όμως, έχω διαστρευλωμένη εικόνα για την πραγματικότητα.

(ψ*info: η προβολή οδηγεί στην προβολική ταύτιση- να προβάλλω τα κομμάτια μου στον άλλον και να περιμένω να κάνει όσα θέλω να κάνει ή θα έκανα εγώ στην θέση του)

-Εκλογίκευση: Βρίσκω λογικές αιτίες και εξηγήσεις για να απαλύνω ένα συναισθηματικό βίωμα. Αυτό όμως δεν βοηθάει να χωρέσω το συναίσθημα, να πάρω επαφή μαζί του και να αναλάβω την ευθύνη είτε μιας συμπεριφοράς είτε του αντίκτυπου του συναισθήματος. Η εκλογίκευση είναι ο μηχανισμός που χρησιμοποιείται περισσότερο.

-Ταύτιση: Η ταύτιση χωρίζεται σε υγιή και μη υγιή. Στην υγιή μορφή της ενσωματώνω ποιότητες κάποιου που θαυμάζω στην δική μου συμπεριφορά και πραγματικότητα. Στην μη υγιή, όταν έχω ελλειπή διαμόρφωση ταυτότητας, ενσωματώνω τον άλλον ως μια ολότητα της ύπαρξής μου. Όλη μου η ταυτότητα δομείται μέσα από αυτή την ταύτιση με τον σημαντικό για μένα άλλο.

(ψ*info: εδώ υπάρχει και το δίπολο θύτης/θύμα όταν βιώνω ταύτιση με τον επιτιθέμενο. Δηλαδή ταυτίζομαι με εκείνον τον οποίο φοβάμαι π.χ. τα επιθετικά στοιχεία ενός βίαιου γονιού & παίρνω χαρακτηριστικά του με αποτέλεσμα από “θύμα” να γίνω “θύτης”. Γνωστό σε όλους μας το Σύνδρομο της Στοκχόλμης όπου το θύμα αναπτύσει θετικά συναισθήματα προς τον δράστη & φτάνει να τον δικαιολογεί για την πράξη του.)

Οι μηχανισμοί άμυνας δεν είναι “εχθροί”· είναι κομμάτι της προσπάθειας του ψυχισμού να μας προστατεύσει. Όταν όμως κυριαρχούν, περιορίζουν την αλήθεια και τη σύνδεση. Η επίγνωση τους μας βοηθά να χτίζουμε σχέσεις με μεγαλύτερη αυθεντικότητα. Η ψυχοθεραπεία προσφέρει τον χώρο για να δούμε πίσω από τις άμυνες και να αναπτύξουμε πιο υγιείς τρόπους αντιμετώπισης, ώστε να προχωράμε με καθαρότητα και εσωτερική σταθερότητα.